|
Konkurs czytelnictwa
Wigilijne tradycje
Konkurs z okazji WIGILII BOŻEGO NARODZENIA
Sekrety Średniowiecznej Iluminacji - Wystawa
Konkurs czytelnictwa
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
IIa | 14 | 23 | 20 | 13 | 27 | 24 | 36 | 41 | 1 | 2 | 201 |
IIb | 18 | 34 | 15 | 5 | 26 | 8 | 20 | 18 | 27 | 1 | 172 |
IIw | 16 | 6 | 19 | 27 | 8 | 29 | 21 | 20 | 16 | 8 | 170 |
IIIa | 76 | 144 | 28 | 59 | 42 | 59 | 55 | 101 | 7 | 5 | 576 |
IIIb | 13 | 79 | 52 | 18 | 12 | 46 | 20 | 22 | 3 | 1 | 266 |
IIIc | 14 | 6 | 27 | 6 | 14 | 11 | 3 | 17 | 1 | 2 | 101 |
IVa | 10 | 22 | 10 | 11 | 34 | 35 | 34 | 14 | 3 | 0 | 173 |
IVb | 28 | 45 | 25 | 10 | 42 | 40 | 27 | 52 | 0 | 0 | 269 |
|
|
|
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
IId | 14 | 10 | 5 | 4 | 10 | 9 | 15 | 31 | 5 | 2 | 105 |
IIe | 12 | 20 | 25 | 21 | 25 | 19 | 18 | 13 | 28 | 10 | 191 |
IIf | 44 | 34 | 44 | 6 | 70 | 27 | 28 | 36 | 32 | 21 | 342 |
IIh | 24 | 22 | 25 | 19 | 22 | 8 | 14 | 9 | 8 | 7 | 158 |
IIi | 5 | 6 | 12 | 13 | 2 | 13 | 2 | 18 | 3 | 4 | 78 |
IIk | 144 | 93 | 63 | 48 | 57 | 61 | 88 | 116 | 21 | 38 | 729 |
|
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
IIId | 18 | 23 | 16 | 2 | 6 | 4 | 1 | 5 | 10 | 3 | 88 |
IIIe | 35 | 27 | 16 | 11 | 12 | 13 | 53 | 30 | 8 | 20 | 225 |
IIIf | 30 | 32 | 25 | 16 | 55 | 73 | 86 | 55 | 13 | 2 | 387 |
IIIh | 18 | 24 | 15 | 4 | 9 | 14 | 6 | 18 | 10 | 1 | 119 |
IIIi | 1 | 2 | 8 | 2 | 4 | 5 | 0 | 2 | 0 | 2 | 26 |
IIIk | 34 | 37 | 16 | 32 | 30 | 47 | 20 | 51 | 10 | 1 | 278 |
|
|
|
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
IVd | 80 | 27 | 20 | 15 | 20 | 12 | 25 | 21 | 0 | 3 | 223 |
IVe | 32 | 27 | 21 | 24 | 41 | 31 | 15 | 45 | 3 | 0 | 239 |
IVf | 19 | 21 | 12 | 12 | 4 | 16 | 0 | 5 | 6 | 4 | 99 |
IVh | 18 | 26 | 21 | 13 | 14 | 11 | 20 | 0 | 8 | 3 | 134 |
IVi | 5 | 13 | 2 | 17 | 42 | 9 | 15 | 11 | 18 | 8 | 140 |
IVk | 97 | 36 | 45 | 32 | 49 | 44 | 1 | 49 | 13 | 35 | 401 |
|
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
Vd | 51 | 11 | 49 | 18 | 41 | 27 | 30 | 27 | 0 | - | 254 |
Ve | 43 | 40 | 17 | 17 | 30 | 50 | 40 | 47 | 2 | - | 286 |
Vf | 43 | 41 | 22 | 24 | 27 | 71 | 34 | 18 | 0 | - | 280 |
Vh | 7 | 10 | 23 | 32 | 24 | 6 | 12 | 15 | 3 | - | 132 |
Vi | 53 | 50 | 24 | 39 | 62 | 8 | 28 | 31 | 0 | - | 295 |
Vk | 37 | 49 | 36 | 8 | 7 | 43 | 11 | 84 | 0 | - | 175 |
| |
|
Klasa | IX | X | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | Razem |
Ia | 4 | 15 | 10 | 12 | 8 | 3 | 0 | 8 | 0 | 0 | 60 |
Ib | 21 | 13 | 21 | 19 | 10 | 2 | 3 | 18 | 5 | 2 | 114 |
IIa | 10 | 4 | 8 | 4 | 19 | 13 | 13 | 2 | 4 | 3 | 80 |
IIb | 0 | 0 | 4 | 2 | 1 | 5 | 1 | 0 | 4 | 0 | 17 |
|
Początek strony
Wigilijne tradycje
Boże Narodzenie |
Przepiękny chrześcijański sens Swiąt Bożego Narodzenia jest doskonale znany. Ale w tych świętach splatają się różne, prastare tradycje. 25 grudnia niemal wszystkie ludy pierwotne obchodziły święto życiodajnego Słońca. Wtedy bowiem zaczyna ono pokonywać mrok dając znów nadzeję, że Światłość zwycięży Ciemność. Przypomnijmy więc sobie: Kiedy świętowano Boże Narodzenie? Dokładna data wprowadzenia Swięta Bożego Narodzenia do liturgii kościelnej jest znana. Pierwszym zapiskiem na ten temat jest informacja z 354 r. zawarta w "Chronografie" Filokalesa - ilustrowanym kalendarzu podarowanym wysokiemu urzędnikowi rzymskiemu Walentynowi. Pod datą 25 grudnia zapisano po łacinie: "...narodził się Chrystus w Betlejem Judzkim". Kalendarz rzymski z III wieku n.e. nakazywał obchodzić 25 grudnia święto "narodzenia Niezwyciężonego Słońca". Gdy za czasów cesarza Aureliana święto zyskało charakter państwowy, Kościół przeciwstawił mu święto narodzin Chrystusa jako "Słońca Sprawiedliwości według proroctwa Malachiasza". Zatem data 25 grudnia jest symboliczną datą narodzin Chrystusa, faktycznej nie znamy. |
Z Rzymu do Polski... |
Według niektórych przekazów powodem wprowadzenia święta Bożego Narodzenia mogło być liturgiczne dziękczynienie Kościoła rzymskiego za zwycięstwo Konstantyna Wielkiego nad Maksencjuszem (313 r.) lub Licyniuszem (324 r.). Swięto to wprowadzone w Rzymie przez Konstantyna dość wcześnie stało się powszechne wśród ludów chrześcijańskich. W IV w. było obchodzone w północnej i zachodniej Afryce, w Hiszpanii, w północnej Italii i Kapadocji, w Konstantynopolu oraz w Antiochii - zatem w Kościele wschodnim i zachodnim. Przyjęli je także Słowianie - wraz z nową wiarą i kalendarzem liturgicznym. Zwyczaj obchodzenia święta Bożego Narodzenia w Polsce sięga więc najdawniejszych czasów związanych z chrystianizacją. Najstarsze dokumenty z XIV i XV wieku mówią o "godach" (nazywano tak potocznie wszelkiego rodzaju święta), "Bożym Narodzeniu" i "Narodzeniu Chrystowo" (Małopolska). Dzisiejsza nazwa upowszechniła się w XVI wieku. W dwudziestowiecznej polszczyźnie literackiej pojawiła się też nazwa "gwiazdka". |
Czas świętowania |
Początkowo Boże Narodzenie w liturgii trwało jeden dzień, dzień Swiętego Szczepana, pierwszego męczennika (26 grudnia), dołączono pod koniec IV wieku. Potem czas świętowania wydłużył się, osiągając w VII w. oktawę (25 grudnia - 1 stycznia). Jeszcze później okres ten trwał do 2 lutego, czyli do święta Ofiarowania Pańskiego i często w polskich kościołach pieśni bożonarodzeniowe śpiewane są do pierwszych dni lutego. W tradycji ludowej czas świąteczny kończył się dopiero w Srodę Popielcową. W myśl postanowień Soboru Watykańskiego II właściwy czas Bożego Narodzenia trwa od nieszporów 24 grudnia do Swięta Chrztu Pańskiego, przypadającego w pierwszą niedzielę po uroczystości Trzech Króli. |
Wigilia |
Tradycja rozpoczynania święta od wieczoru dnia poprzedniego nie jest zwyczajem typowo polskim - pochodzi z kręgów żydowskich i rzymskich. Słowo "wigilia" pochodzi od łacińskiego vigiliae, co pierwotnie oznaczało "nocne czuwanie" (w domyśle - straży rzymskiej pełniącej służbę), u chrześcijan zaś - "nocne nabożeństwo przed ważną uroczystością kościelną", a potem - "dzień poprzedzający święto kościelne". Wigilia obchodzona jest od VI wieku. |
Aby był urodzaj... |
W wieczór wigilijny pod obrusem kładzie się siano, co stanowi pamiątkę betlejemskiej stajenki, w której narodził się Jezus. Według starszej tradycji zaś jest to pozostałość pradawnych zabiegów magicznych, związanych z kultem agrarnym, czynionych, by nadchodzący rok był urodzajny. Z tym samym kultem wiązał się dawny zwyczaj ustawiania w rogu izby snopu zboża jako symbolu dostatku. Także tradycja przybierania izb nawiązuje do pogańskich zwyczajów agrarnych, mających zapewnić dobre i bogate plony.
Wiecznie zielona gałąź, będąca ozdobą w okresie przesilenia zimowego, była magicznym symbolem powracającej ze słońcem siły życiowej, wróżbą zdrowia, dobrych zbiorów, pomyślności i szczęścia. |
Wieczerza wigilijna |
Poprzedza ją dzielenie się przez wszystkich opłatkiem. Jest to dość późny zwyczaj, początkowo znany tylko szlachcie, mieszczaństwu i arystokracji. Jeszcze w XX wieku na niektórych obszarach północno-wschodniej Polski nie był w ogóle znany. Dawniej w północnej Polsce nie wszędzie siadano do tradycyjnej wieczerzy, czasem pierwszy świąteczny posiłek spożywano dopiero 25 grudnia rano i był on skromniejszy niż na innych obszarach Polski. Opłatki są śladem po starochrześcijańskich eulogiach, czyli chlebach ofiarnych składanych na ołtarzu. Część z nich konsekrowano i rozdawano jako eucharystię, pozostałe święcono po mszy, by rozdać tym, którzy nie przyjmowali komunii świętej. Były one także posyłane do domów wiernych nieobecnych na mszy. Eulogie symbolizowały miłość i jedność chrześcijan - tę właśnie funkcję przejął opłatek wigilijny. Łamanie się opłatkiem nawiązuje do ewangelicznego łamanie się Chrystusa chlebem z uczniami w czasie ostatniej wieczerzy. |
Choinka - Boże drzewko |
Zanim pojawił się u nas zwyczaj przestrajania choinki, ozdobą świątecznych domów były snopy zboża lub przybrane wierzchołki i gałęzie drzew iglastych, zatykane w różnych miejscach izby lub wieszane u powały wierzchołkiem w dół ( tzw. podłaźniki, podłaźnice, sady). Tradycja ubierania choinki świątecznej trafiła do Polski z Niemiec, za pośrednictwem żołnierzy i urzędników pruskich. Przejęli ją jako pierwsi w latach 1794-1807 mieszkańcy Warszawy. Zwyczaj ten szerzył się w XIX wieku, zrazu wśród mieszczan pochodzenia niemieckiego. Na polskiej wsi choinka upowszechniła się dopiero w okresie międzywojennym. Na północy nazywana jest wprost choinką, na południu zaś - drzewkiem lub bożym drzewkiem, co jest kalką niemieckiego Christbaum. Pierwsze opisy przystrajanego w wigilię drzewka pojawiają się we francuskiej Alzacji. Geneza tego zwyczaju sięga - według jednej z teorii - do tradycji starożytnej Grecji i Rzymu, według innej - jest to pozostałość kultu zmarłych. Jeszcze inna ukazuje drzewko wigilijne jako symbol rajskiego drzewa żywota, z którego, wedle legendy, wyciosano krzyż Chrystusa. |
Msza nocna zwana u nas pasterką. |
Wprowadzona została do liturgii w II połowie V wieku i nawiązuje do tradycji wigilii paschalnej oraz liturgii Kościoła jerozolimskiego, związanych z obchodzeniem święta Epifanii (gr. epiphaneia-ukazanie się, objawienie). Początkowo w Rzymie z okazji narodzenia pańskiego celebrowano w kościołach mszę wigilijną i jedną mszę świąteczną odprawianą rankiem 25 grudnia. Już od VI wieku papież sprawował trzy msze: nocą, o świcie i w ciągu dnia. Właśnie ta nocna msza przyjęła się w Polsce pod nazwą pasterki (od pasterzy nawiedzających nowo narodzonego). Odprawia się ją od II poł. XV wieku. |
Szopka franciszkańska |
Celebrację misterium Bożego Narodzenia jako pierwszy wprowadził do liturgii św. Franciszek z Asyżu. Było to w Greccio w 1223 roku, trzy lata przed śmiercią świętego. W jednej ze skalnych grot zbudował żłób, wyścielił go sianem i na nim położył niemowlę. Kazał też przyprowadzić zwierzęta: wołu, osła i owce. W tę wigilijną, rozświetloną pochodniami noc, odprawiona została przy żłóbku uroczysta pasterka. Franciszek śpiewał Ewangelię i ułożony przez siebie psalm na Boże Narodzenie wielbiąc ubogiego Króla, który przyszedł na świat w Betlejem. Cała ta, przygotowana przez Franciszka sceneria, podkreślała uroczysty, podniosły, a jednocześnie radosny charakter bożonarodzeniowej liturgii, by w ten sposób przybliżyć prostym ludziom Boże tajemnice. Nabożeństwa franciszkańskie rozpowszechniły się bardzo szybko. Do Polski dotarły już w XV wieku. Nazwano je jasełkami od "jasła", góralskiej nazwy żłóbka. Zakon franciszkanów stał się także inicjatorem świeckich widowisk o Bożym Narodzeniu. |
Mikołaj - biskup z Mitry |
Zwyczaj obdarowywania się prezentami związany był dawniej z samym Bożym Narodzeniem lub Nowym Rokiem. Jak podają źródła XVI-wieczne, upominki te zwano "kolędą" lub "nowym latem". Tradycja dawania prezentów w Wigilię sięga wieku XVIII. Na wsiach polskich była rzadko praktykowana i podobnie jak w następnym stuleciu prezenty otrzymywały głównie dzieci, a były to słodycze i drobiazgi od Swiętego Mikołaja, w Wielkopolsce zwanego Gwiazdorem. Mikołaj, biskup Mitry (miasta na południu Azji Mniejszej) żyjący na przełomie III i IV wieku, według legendy był filantropem o niezwykłej dobroci, stając się patronem pasterzy, marynarzy, rybaków, piekarzy, więźniów, panien i dzieci. Jego to tradycja przeobraziła w brodatego, siwowłosego starca w czerwonym płaszczu i wysokiej czapce, zjawiającego się w wigilijny wieczór z workiem prezentów. Zwyczaj dawania prezentów mikołajkowych poświadczają zapiski z 1746 roku. |
Opracowanie na podstawie "Przeglądu Oświatowego" nr1 (15XII 2000-1I 2001r.) |
|
Początek strony
Konkurs z okazji WIGILII BOŻEGO NARODZENIA
Świąteczny konkurs |
Przeczytaj zamieszczone poniżej fragmenty z literatury polskiej i obcej. W rozwiązaniu należy podać tytuł utworu, z którego pochodzi fragment oraz imię i nazwisko autora. |
| Przyszedł wreszcie wieczór wigilijny. O pierwszej gwieździe zamigotały światła i światełka w całej fortecy. Noc była spokojna, mroźna, lecz pogodna. Szwedzcy żołnierze kostniejąc z zimna na szańcach, spoglądali z dołu na czarne mury niedostępnej fortecy i na myśl przychodziły im ciepłe, mchami utkane chaty skandynawskie, żony, dzieci, choinkowe drzewka płonące od świeczek, i niejedna żelazna pierś wezbrała westchnieniem, żalem, tęsknotą, rozpaczą. A w twierdzy, przy stołach okrytych sianem, oblężeni łamali się opłatkami. Cicha radość płonęła na wszystkich twarzach, bo każdy miał przeczucie, pewność prawie, że czasy niedoli miną już rychło (...). A było przy przeorze jedno krzesło próżne, przed min stał talerz, na którym bielała paczka opłatków, niebieską wstążeczką obwiązana. Gdy wszyscy zasiedli, owego zaś miejsca nikt nie zajął, pan Miecznik rzekł: - Widzę, Ojcze Wielebny, że starym zwyczajem i dla zagórskich panów miejsce gotowe? - Nie dla zagórskich to panów - odrzekł ksiądz Augustyn - ale dla wspomnienia owego młodzieniaszka, którego wszyscy kochali, a którego dusza patrzy teraz z uciechą na nas, żeśmy pamięć wieczną o nim zachowali.
| |
|
| Uroczysta cichość zaległa izbę. (...) się przeżegnał i podzielił opłatek pomiędzy wszystkich. Podjeli go ze czcią, kiedy ten chleb Pański. - Chrystus się w onej godzinie narodził, to niech każde stworzenie krzepi się tym chlebem świętym! - powiedział Rocho. A chociaż głodni byli, boć to dzień cały o suchym chlebie, a pojadali wolno i godnie. Najpierw był buraczany kwas gotowany na grzybach z ziemniakami całymi, a potem przyszły śledzie w mące obtaczane i smażone w oleju konopnym, później zaś pszenne kluski z makiem, a potem szła kapusta z grzybami, olejem również omaszczona, a na ostatek podała Jagusia przysmak prawdziwy, bo racuszki z gryczanej mąki z miodem zatarte i w makowym oleju upróżone, a przegryzali to wszystko prostym chlebem, bo placka ni strucli, że z mlekiem i masłem były, nie godziło się jeść dnia tego. Jedli długo i mało kiedy, jeśli tam które rzekło takie słowo, więc ino skrzybot łyżek o wytręby się rozlegał i mlaskanie...
| |
|
| ... Dzieci nie zostawiły go długo w spokoju, czepiały się go, skakały koło niego i opowiadały, że kiedy minie jutro i jeszcze jutro, i jeszcze jeden dzień, pójdą do Lotty po prezenty gwiazdkowe i opowiadały cuda, które rozsnuwała przed nimi ich dziecięca wyobraźnia. - Jutro! - zawołał - i jeszcze jutro, i jeszcze jeden dzień! (...) Około piątej wrócił do domu; kazał służącej doglądać ognia i utrzymywać go aż do nocy. Służącemu polecił spakować książki i bieliznę do kufrów i zaszyć ubrania w pokrowce. Potem napisał prawdopodobnie następujący ustęp swego ostatniego listu do Lotty: "Nie oczekujesz mnie! Sądzisz, że posłucham i zobaczę Cię dopiero w Wigilię. O Lotto! Dziś lub nigdy! W Wigilię trzymać będziesz ten papier w ręce, drzeć i oblewać go Twymi drogimi łzami. Chcę, muszę! O, jak mi dobrze, żem się zdecydował!"
| |
|
| - Kim jesteś? - spytał Scrooge. - Jestem Duchem Wigilijnej Przeszłości. - Bardzo dawnej przeszłości? - dopytywał się Scrooge mierząc okiem karła postać gościa. - Niedawnej twojej. Gdyby ktoś go spytał, Scrooge nie umiałby zapewne powiedzieć, dlaczego zbudziło się w nim owo przemożne pragnienie. Tak, czy inaczej, zapragnął nagle ujrzeć ducha w czapce, poprosił go więc, aby nakrył głowę. - Jakże to? - zawołał duch. - Czyżbyś chciał tak prędko zgasić niegodnymi rękoma światło, które ze mnie promieniuje? Czy ci nie dość, że jesteś jednym z tych, którym zgubnym namiętnościom czapka ta zawdzięcza swoje istnienie?
| |
|
| Było zimno; śnieg padał i zaczynało się już ściemniać, był to ostatni dzień roku, wigilia Nowego Roku. W tym chłodzie i w tej ciemności szła ulicami biedna dziewczynka z gołą głową i boso, miała wprawdzie trzewiczki na nogach, kedy wychodziła z domu, ale co to znaczyło! To były bardzo duże trzewiki, nawet jej matka ostatnio je wkładała, tak były duże. I mała zgubiła je zaraz przebiegając ulicę, którą pędem przejeżdżały dwa wozy; jednego trzewika nie mogła wcale znaleźć, a z drugim uciekł jakiś urwis: wołał, że przyda mu się on na kołyskę, kiedy będzie miał dziecko. Szła więc dziewczynka boso, stąpała nóżkami, które poczerwieniały i zsiniały z zimna. (...) Zapaliła nowy siarnik. I oto siedziała pod najpiękniejszą choinką: była ona jeszcze wspanialsza i piękniej ubrana niż choinka u bogatego kupca, którą ujrzała przez szklane drzwi podczas ostatnich świąt, tysiące świeczek płonęło na zielonych gałązkach, a kolorowe obrazki, takie jakie zdobiły okna sklepów spozierały ku niej. Dziewczynka wyciągnęła do nich obie rączki, ale tu zgasła zapałka...
| |
|
Rozwiązanie konkursu napisane na kartkach należy dostarczyć do biblioteki szkolnej w terminie do 15 grudnia 2001 r. Lista osób, które podadzą prawidłowe rozwiązania zostanie ogłoszona na szkolnej stronie internetowej oraz w gablocie, w której zamieszczony jest tekst konkursu. Ponadto spośród uczestników rozlosowane zostaną trzy nagrody książkowe. Życzymy powodzenia!
|
Rozwiązanie KONKURSU |
W dniach od 1- 15 XII 2001 r. w bibliotece naszej szkoły został zorganizowany "Świąteczny konkurs". W sieci szkolnej Internetu, w gablocie na korytarzu przed biblioteką i wewnątrz pomieszczeń bibliotecznych zaprezentowanych zostało 5 fragmentów utworów z literatury polskiej i obcej. Treść wybranych fragmentów utworów tematycznie związana była ze świętami Bożego Narodzenia i Wigilią. Zadaniem uczestników konkursu było podanie imienia i nazwiska autora oraz tytułu utworu z którego cytowany fragment pochodził. Kartki z rozwiązaniem można było wrzucać do specjalnie przygotowanej skrzynki w bibliotece. W konkursie mogli wziąć udział wszyscy uczniowie naszej szkoły. Poniżej prezentujemy rozwiązanie konkursu i listę uczestników, którzy udzielili prawidłowych odpowiedzi. Oto prawidłowe odpowiedzi:- Henryk Sienkiewicz: "Potop"
- Władysław Stanisław Reymont: " Chłopi"
- Johann Wlfgang Goethe: "Cierpienia młodego Wertera"
- Karol Dickens: "Opowieść wigilijna"
- Hans Christian Andersen: "Dziewczynka z zapałkami"
|
Lista osób, które udzieliły poprawnych odpowiedzi: |
Balsam Przemysław - IVi Boniecki Leszek - IVd Chełminiak Arkadiusz - IIa Chmielewski Przemysław - IIa Ciesielski Aron - IIa Dąbrowski Maciej - IVd Dembowski Radosław - IIa Dobiesz Przemysław - IIa Gawłowicz Wojciech - IIa Gizela Marcin - IIa Gorzka Sebastian - IIa Heldt Łukasz - IIa Jabłoński Grzegorz - IIa | Januszewski Paweł - IIa Jaszczak Łukasz - IIIb Kantor Mariusz - IIa Karbowniczek Jakub - IIk Kaźmierski Grzegorz - IVd Krawaczyński Patryk - IVd Kropkowski Tomasz - IVi Lisowski Piotr - IIa Łoch Łukasz - IIa Moryto Piotr - IIa Nowakowski Daniel - IIa Orzechowski Przemysław - IIa Piwoński Marcin - IIa | Podolski Bartosz - IIk Posadzy Michał - IIa Prusakowski Tomasz - IIa Pulczyński Jarosław - IIIb Rentflejsz Przemysław - IIa Różański Łukasz - IIa Rychner Paweł - IIa Strzelecki Tomasz - IIIb Szupryciński Przemysław - IIa Tański Michał - IIa Wojciechowski Łukasz - IIk Wroniewicz Tomasz - IIa Wysocki Rafał - IIk |
Dla 3 wylosowanych osób przeznaczone zostały nagrody książkowe. Wylosowane zostały następujące osoby:
Mariusz Kantor - IIa | Piotr Moryto - IIa | Tomasz Wroniewicz - IIa |
|
|
Początek strony
Sekrety Średniowiecznej Iluminacji - Wystawa
Dnia 21 stycznia 2002 roku nastąpiło otwarcie wystawy pt. "Sekrety Średniowiecznej Iluminacji" prygotowanej przez mgr Dominikę Warską. |
|
|
"Sekrety średniowiecznej iluminacji" - kilka słów o wystawie W dniach od 21 do 25 stycznia i od 11 do 15 lutego 2002 r. w bibliotece szkolnej ZSMEiE w Toruniu prezentowana jest wystawa pt. "Sekrety średniowiecznej iluminacji". Celem wystawy jest zapoznanie się uczniów z procesem powstawania (kopiowania) pergaminowych kodeksów, przedstawienie tajników zdobienia inicjałów i malowania miniatur na ich kartach, ukazanie ogromu pracy zarówno całego zespołu ludzi, jak i poszczególnych mnichów pracujących w skryptorium pod czujnym okiem brata bibliotekarza. |
|
|
Dlatego cała wystawa podzielona została na trzy części: Część 1: opisująca średniowieczną bibliotekę i skryptorium (m.in. wygląd biblioteki i skryptorium, sposób pozyskiwania i udostępniania kodeksów) Część 2: omawiająca sam proces iluminacji (np. jak przygotowywano pergamin, farby i inkausty, czym pisano, kto malował miniatury) Część 3: prezentująca kopie miniatur i inicjałów w księgach i inkunabułach. |
|
|
Zebrane na wystawie materiały, to kolorowe reprodukcje miniatur, inicjałów i iluminowanych stron z manuskryptów polskich i francuskich. Dodatkowym źródłem wzbogacającym wiedzę ucznia o wyglądzie średniowiecznej biblioteki i sposobie powstawania zdobionych ręcznie pergaminów, okazały się fragmenty książki Umberto Eco pt. "Imię róży". Ponadto wystawa jest doskonałą okazją do przypomnienia uczniom wiadomości o epoce średniowiecza i najważniejszych zabytkach języka polskiego, których reprodukcje znalazły się również wśród prezentowanych eksponatów. |
Konspekt - Sekrety średniowiecznej iluminacji |
| KONSPEKT Informacja o zajęciach otwartych (wystawa): lekcję przeprowadzono jako pokazową dla nauczycieli - bibliotekarzy w Zespole Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych w Toruniu w dniu 21.01 2002 r.
Czas trwania zajęć: 50 min.
Nauczyciel prowadzący: Dominika Warska
Temat zajęć: Sekrety średniowiecznej iluminacji
Cel ogólny: zapoznanie się uczniów z procesem powstawania (kopiowania) pergaminowych kodeksów; zwiedzanie wystawy, na której zgromadzono kolorowe reprodukcje miniatur i inicjałów pochodzących zarówno z polskich, jak i francuskich kodeksów.
Cele szczegółowe- kształcący: przypomnienie ogólnych wiadomości o epoce średniowiecza
- poznawczy: jak wyglądała średniowieczna biblioteka i skryptorium (cz. 1 wystawy); jak powstawał średniowieczny kodeks i na czym polegał proces iluminacji (cz. 2 wystawy); co to są inicjały i miniatury, oglądanie zebranych eksponatów (cz. 3 wystawy)
- wychowawczy: rozbudzenie zmysłu estetycznego i zapotrzebowania na kontakt ze sztuką
Forma pracy: zbiorowa
Metoda: podawcza - wykład
Pomoce dydaktyczne:- Bohonos - Zagórska M., Rozanow Z. Inkunabuły w zbiorach polskich, Warszawa 1979.
- Cymelia ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej UMK w Toruniu: rękopisy, stare druki, Toruń 1995.
- Eco Umberto Imię róży, Warszawa 1987.
- Encyklopedia Wiedzy o Książce, red. A. Birkenmajer, Wrocław 1971.
- Król Królów: skarby Biblioteki Watykańskiej: (sztuka iluminatorska), wyd. 3, Poznań - Warszawa 1991.
- Krzyżanowski Julian Historia literatury polskiej, wyd. 5, Warszawa 1979.
- Michałowska Teresa Sredniowiecze, Warszawa 1995.
- O książce: mała encyklopedia dla nastolatków, Wrocław 1987.
- Skarby Biblioteki Narodowej, folder z wystawy zorganizowanej przez Bibliotekę Narodową w Warszawie z okazji 65 rocznicy utworzenia BN, 19 - 23 czerwca 1993 r.
- Sztuka w dziejach człowieka, red. Gloria Fossi, Warszawa 1992.
- Snieżyńska - Stolot Ewa Tajemnice dekoracji Psałterza Floriańskiego: z dziejów średniowiecznej koncepcji uniwersum, Warszawa 1992.
- Tabela zawierająca zabytki języka polskiego w: Stanisław Dubisz, Maria Nagajowa, Jadwiga Puzynina Język i my: podręcznik do języka polskiego dla szkół średnich, wyd. 3, Warszawa 1989, str. 209.
- Nagrania z płyty Ery pt. Era (chorał gregoriański).
- Uczeń przebrany w habit mnicha, odczytuje poszczególne definicje i odpowiednie fragmenty powieści Umberto Eco pt. Imię róży.
Przebieg lekcji
- powitanie zebranych, krótkie i ogólne omówienie wystawy zorganizowanej po to, aby przybliżyć zarówno uczniom, jak i nauczycielom sekrety średniowiecznej iluminacji. Dlatego wystawa podzielona została na trzy części:
- część 1 - nosi tytuł Biblioteka i skryptorium
- część 2 - Iluminacja
- część 3 - Iluminowane kodeksy
- cz. 1 Biblioteka i skryptorium. Prowadzący zwraca się z pytaniem: "Kto potrafił czytać i pisać w średniowieczu?", uczniowie odpowiadają, że zakonnicy. Nauczyciel krótko i zwięźle opowiada o sztuce pisania i czytania w średniowieczu, o zakonach cystersów, dominikanów i benedyktynów, dlaczego akurat zakonnicy zajmowali się edukacją, o skryptoriach klasztornych w Polsce (Kraków, Płock Wrocław, o opactwie benedyktyńskim na Łysej Górze) i na zachodzie Europy (skryptoria francuskie np. w St. Gallen), o skryptoriach świeckich ulokowanych na dworach książęcych i królewskich (skryptorium na Wawelu)
- uczeń czyta def. skryptorium
- nauczyciel przedstawia cztery główne czynności, wokół których skupiona jest praca biblioteki dzisiejszej i odnosi je do epoki średniowiecza: gromadzenie zbiorów:
- ręczne przepisywanie (kopiowanie), wypożyczanie na pewien czas materiałów (pergaminowe zwoje, kodeksy) z innych bibliotek, dary przywożone z podróży dyplomatycznych, zagranicznych wędrówek (do Ziemi Swiętej lub innych opactw) przez zakonników lub osoby świeckie, uczonych przebywających zagranicą lub osoby świeckie;
- uczeń czyta fragm. powieści Umberto Eco o tym w jaki sposób trafiały pergaminy do skryptorium;
- opracowywanie: określanie ogólnego charakteru kodeksu: dzieło świeckie, modlitewnik, psałterz, księgi liturgiczne, listy, Biblia itp.;
- przechowywanie: w jaki sposób i gdzie przechowywano kodeksy i zwoje, nauczyciel opowiada o wyglądzie średniowiecznej biblioteki i skryptorium;
- udostępnianie: komu i w jaki sposób udostępniano zbiory biblioteczne; Uczeń czyta fragm. powieści ilustrujący wygląd średniowiecznej biblioteki i skryptorium
- część 2 Iluminacja
uczeń czyta następujące definicje: zwój (nauczyciel pokazuje uczniom jak wygląda zwój pergaminowy), kodeks (nauczyciel pokazuje jak wygląda kodeks), rękopis, rękopisy iluminowane, iluminacja; - prowadzący opowiada w jaki sposób powstawał pergaminowy kodeks. W trakcie opowiadania wyjaśnione zostają pojęcia benedyktyńska cierpliwość i przeczytać od deski do deski: hodowla zwierząt celem pozyskania pergaminu, wyprawianie skór (beczki z nawozem końskim, doły z wapnem), garbowanie (wykorzystywanie naturalnej kredy i pumeksu), uczeń czyta kto pracował w skryptorium (rubrykator, kaligraf, iluminator, korektor, introligator, bibliotekarz) kwadratowanie pergaminu, rubrykowanie kart, kaligrafowanie (nauczyciel pokazuje uczniom wygląd i cechy charakterystyczne pisma gotyckiego, narzędzi pisarskich, opowiada z czego wyrabiano inkausty, jak umieszczano tekst na pergaminie), iluminowanie (z czego wyrabiano farby, czym malowano, dlaczego wykorzystywano wyłącznie produkty pochodzenia naturalnego), korekta, introligacja;
- nauczyciel opowiada jak długo można było pracować w skryptorium poświęcając swój czas wyłącznie jednej czynności i ile lat pracowano nad stworzeniem (skopiowaniem) pergaminowego kodeksu
uczeń czyta kolejny fragment z Imienia róży ilustrujący pracę w skryptorium;
- część 3 Iluminowane kodeksy. Nauczyciel pyta o cechy charakterystyczne ilustracji we współczesnych książkach, po uzyskaniu odpowiedzi opowiada dlaczego zaczęto iluminować pergaminy uczeń czyta definicje miniatury i inicjału, a następnie jakie elementy zdobnicze wchodziły w skład inicjałów i miniatur (np. floratura, arabeska, meander, banderola, maszkaron, akant);
- prowadzący na podstawie wybranej reprodukcji miniatury opowiada o symbolice i heraldycznym języku, jakim posługiwało się średniowiecze np. kolor tła - symbolika kolorów, mowa kwiatów, symbolika poszczególnych elementów pochodzących ze świata zwierzęcego, symbole przejęte z antyku (np. jednorożec, syreny, satyr, smok itp.) o tematyce zarówno świeckiej, jak i kościelnej, o inicjałach i ich rodzajach (np. inicjały figuralne);
- uczeń czyta ostatni fragm. z powieści opisujący wygląd malowanej miniatury. Oprowadzający może w tym czasie pokazać wybrany obraz Hieronima Bosha, wykorzystujący fantastyczne postaci, o których jest również mowa w Imieniu róży;
- na zakończenie nauczyciel prezentuje jako ciekawostkę reprodukcję z Księgi henrykowskiej, zawierające pierwsze zdanie napisane w języku polskim; może również przedstawić tabelkę ilustrującą zabytki języka polskiego, w kilku słowach może również wspomnieć co to są inkunabuły;
- zamykając wystawę opowiada, gdzie w Polsce, w których bibliotekach w przechowywane są najcenniejsze zbiory iluminowanych rękopisów, dlaczego przechowywane są w specjalistycznych warunkach, dlaczego posiadają wartość muzealną;
- uczniowie oglądają zebrane materiały (kolorowe ksero miniatur, inicjałów, iluminowanych stron z pergaminowych kodeksów);
- podczas prelekcji jako podkład muzyczny można wykorzystać chorał gregoriański
- na zakończenie nauczyciel prezentuje jeko ciekawostkę reprodukcję
| |
|
|
Początek strony
|